فضایل حضرت زهرافضایل و کمالات حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، مانند فضایل معصومان دیگر است؛ چون آن حضرت دختر خاتم پیامبران است که برای تولدش رسول خدا چنین بشارت داده شد: «انا اعطیناک الکوثر: ما برای تو خیر فراوان عطا کردیم». برای درک مقام معنوی و فضایل آن حضرت، کافی است که روایات رسیده از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) را از خاطر بگذرانیم. فاطمه بهترین زنان دو عالم است، افضل از همه بانوان جهان، از مقام عصمت کبری برخوردار بود، و از هر حیث نسبت به بانوان جهان برتری داشت و الگوی زنان بعد از خود است: «فاطمه سیدة زنان عالمین است». فهرست مندرجات۱.۱ - ولادت ۱.۲ - پدر و مادر ۱.۳ - انعقاد نطفه ۱.۴ - زایمان حضرت خدیجه ۱.۵ - شهادت فاطمه هنگام تولد ۱.۶ - پیمان با ولایت ۲ - حضرت فاطمه کوثر قرآن ۲.۱ - مراد از کوثر ۲.۲ - دیدگاه فخر رازی ۳ - حضرت زهرا الگوی همه ۳.۱ - حدیثی از پیامبر ۳.۲ - اسوه بودن حضرت زهرا ۴ - گونه‌های اسوه‌پذیری از حضرت فاطمه ۴.۱ - الگوپذیری مستقیم ۴.۲ - الگوپذیری غیر مستقیم ۴.۲.۱ - بُعد فردی و اجتماعی ۴.۲.۲ - نمونه ۴.۲.۳ - بُعد سیاسی و فرهنگی ۵ - پانویس ۶ - منبع ۱ - زندگی حضرت زهرا۱.۱ - ولادتپنج سال پس از بعثت در ۲۰ جمادی الثانی، دختری در «مکه» به دنیا آمد [۱]
طبرسی، امین الاسلام، زندگانی چهارده معصوم، ص۲۲۱، ترجمه کتاب اعلام الوری با علام الهدی، ترجمه عزیز الله عطاردی، تهران، انتشارات کتاب‌فروشی اسلامیه، ۱۳۹۰ ق.
که نور او شرق و غرب عالم را تا قیام قیامت روشن کرد.۱.۲ - پدر و مادرپدرش، محمد مصطفی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) شریف‌ترین آفریده الهی و مادر او خدیجه (سلام‌الله‌علیها)، از پاک‌ترین و نجیب‌ترین زنان روزگار بود و اجداد او جملگی از صالح‌ترین و پاک‌ترین انسان‌های روی زمین بودند. ۱.۳ - انعقاد نطفهنطفه حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در حالی منعقد می‌گردد که والدین او از رهگذر چهل شبانه‌روز ارتباط خالصانه با خداوند به اوج طهارت روحی دست یافته‌اند و خمیرمایه آن نطفه را با تغذیه از پاک‌ترین و بهترین میوه‌های بهشتی تکوین بخشیده‌اند؛ ازاینروی فاطمه (سلام‌الله‌علیها)، «حوراء الانسیة» یعنی حوریه سیرتی به صورت انسان نامیده می‌شد و پیامبر خاتم رایحه بهشت را همواره در وجود او می‌جویید. [۵]
طبرسی، احمدبن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، ص۴۰۹، مشهد، انتشارات مرتضی، ۱۴۰۳ق، اول.
۱.۴ - زایمان حضرت خدیجهبه خاطر ازدواج مادرش با پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) هیچ‌یک از زنان قریش، خدیجه را در ولادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) کمک نکردند؛ ولی خداوند چهار زن بهشتی آسیه، ساره، مریم و کلثوم (در برخی روایات به جای «کلثوم»، «صفراء بنت شعیب» آمده است.) (خواهر حضرت موسی) را بر این کار مأمور کرد. ۱.۵ - شهادت فاطمه هنگام تولدآنگاه که به دنیا آمد، به زبان آمد و چنین شهادت داد: «گواهی می‌دهم که هیچ خدایی جز خدای یکتا نیست و پدرم، رسول خدا، سرور پیامبران است و همسرم سرور اوصیا می‌باشد و پسرانم سرور همه پیامبرزادگان‌اند.» ۱.۶ - پیمان با ولایتفاطمه (سلام‌الله‌علیها) با ولایت از همان اول عهد و پیمان بسته بود و تا آخر بر این عهد پای‌بند ماند. ۲ - حضرت فاطمه کوثر قرآنپیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) را متهم می‌کردند که بلاعقب و ابتر است. این زخم زبان هنگامی بود که «قاسم» و «عبدالله» دو فرزندان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) از دنیا رفتند. آیه نازل شد: «انا اعطیناک الکوثر»؛ «ای پیامبر ما به تو کوثر عطا کردیم». ۲.۱ - مراد از کوثربنا بر قوی‌ترین احتمال در این سوره، «کوثر» همان فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیهم) است؛ زیرا خیر کثیر از ایشان نشأت گرفت و نسل و ذریه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) به وسیله همین دختر گرامی در جهان انتشار یافت. نسلی که آیین پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و تمام ارزش‌های اسلام را حفظ کرد و به آیندگان ابلاغ نمود. نه‌تنها امامان معصوم (علیهم‌السلام)، بلکه هزاران هزار نفر از فرزندان فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در سراسر جهان هستند. ۲.۲ - دیدگاه فخر رازیفخر رازی در ضمن تفسیرهای مختلف کوثر می‌گوید: «قول سوم این است که این سوره به عنوان رد بر کسانی نازل شده که عدم وجود اولاد را بر پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) خرده می‌گرفتند؛ بنابراین معنی سوره این است که خداوند به او نسلی می‌دهد که در طول زمان باقی می‌ماند. ببین چه اندازه از اهل بیت (علیهم‌السلام) را شهید کردند؛ در عین حال جهان مملو از آن‌هاست. این در حالی است که از بنی‌امیه شخص قابل ذکری در دنیا باقی نماند، سپس بنگر و ببین چه‌قدر از علمای بزرگ در میان آن‌هاست؛ مانند باقر (علیه‌السلام)، صادق (علیه‌السلام)، رضا (علیه‌السلام)، و نفس زکیه (علیه‌السلام)». ۳ - حضرت زهرا الگوی همهحضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) دارای شخصیت والای الهی و انسانی است به گونه‌ای که پیامبر گرامی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: ۳.۱ - حدیثی از پیامبر«فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) دختر من، برترین زنان از اولین تا آخرین آن‌هاست. فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) پاره تن من است. زهرا (سلام‌الله‌علیها) نور دو چشم من است. زهرا (سلام‌الله‌علیها) میوه قلب من است». ۳.۲ - اسوه بودن حضرت زهراوجود حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، قسمتی از وجود رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) است و سیره او، جلوه دیگری از سیره رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌باشد. وجود آن حضرت (سلام‌الله‌علیها)، مکمل وجود پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) است و اسوه‌گری فاطمه (سلام‌الله‌علیها) تکمیل‌کننده اسوه‌گری پیغمبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌باشد. تکمیل‌کننده اسوه حسنه در عرصه‌هایی چون: ـ دفاع جانانه از ارزش‌های اسلام؛ ـ جان‌بازی برای استمرار رسالت؛ ـ عشق‌بازی در راه بقا و دوام ولایت؛ ـ جهاد بی‌امان فرهنگی؛ ـ تقوا و عبادت؛ ـ مهرورزی و محبت؛ ـ عفاف و حجاب؛ ـ تربیت فرزند؛ ـ تدبیر منزل؛ ـ تجهیز روحی و روانی مرد برای جهاد و... [۱۲]
مصباح یزدی، محمدتقی، جامی از زلال کوثر، ص۸۰، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه)، ۱۳۸۵ش، ششم.
۴ - گونه‌های اسوه‌پذیری از حضرت فاطمهاسوهپذیری از حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) به دو صورت می‌تواند باشد: مستقیم و غیر مستقیم. ۴.۱ - الگوپذیری مستقیمالگوپذیری مستقیم آن است که گفتار و کردار آن حضرت (سلام‌الله‌علیها) را عینا برنامه و راه و رسم زندگانی خویش قرار دهیم. در بسیاری از موارد، گفتاری خاص یا رفتاری مشخصی از ایشان با همان شکل و قالب رفتاری می‌تواند اسوه و الگوی ما قرار گیرد. برای نمونه می‌شنویم که حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) در پی هر نماز واجب ذکر مخصوصی داشتند (۳۴ مرتبه الله اکبر، ۳۳ مرتبه الحمدلله، ۳۳ مرتبه سبحان الله) ذکری که دستور آن را به عنوان هدیه‌ای عظیم از پدر بزرگوارشان دریافت کردند و همواره بر آن مداومت می‌ورزیدند و به شیعیان خویش توصیه می‌فرمودند؛ ازاینروی ما نیز به آن حضرت (سلام‌الله‌علیها) اقتدا می‌نماییم و همان ذکر را با همان ترتیب بعد از هر نماز واجب می‌گوییم. چنین اقتدایی به آن بزرگوار، اسوه‌پذیری مستقیم خواهد بود. ۴.۲ - الگوپذیری غیر مستقیماما الگوپذیری غیر مستقیم آن است که روح و حقیقت گفتار یا کردار آن اسوه را درک نماییم و با تجلیل و استنباط از سیره علمی و عملی ایشان، وظیفه خویش را در ابعاد زندگی (فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، و....) دریابیم. ۴.۲.۱ - بُعد فردی و اجتماعیبسیاری از شکل‌ها و قالب‌های رفتاری حضرت، ویژه همان عصر و زمان خودشان بوده است؛ ازاینروی منظور از اسوه‌پذیری از آن رفتارها این نیست که همان قالب و شکل رفتاری خاص را اقتباس کنیم؛ بلکه مطلوب و مقصود این است که روح و محتوای آن سیره رفتاری را درک نماییم و آن را در شکل‌ها و کالبدهایی نوین، طبق اقتضای شرایط زمانی و مکانی خویش بدمیم. ۴.۲.۲ - نمونهبرای نمونه در روایات می‌بینیم که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیهم) و امام علی (علیه‌السلام) در یک چهاردیواری کوچک و گلین زندگی می‌کردند. حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیهم) از لیف خرما، چادری می‌بافد و از آن استفاده می‌کند؛ اما آن‌چه ارزشمند و قابل تأسی است، حقیقت، محتوا و روح این رفتارها است. اسوه‌پذیران حقیقی آنان‌اند که روح این رفتارها را درک و اقتباس نمایند و در کالبد زندگانی خویش بدمانند: ـ روح بی‌اعتنایی به دنیا؛ ـ حقیر شماردن مظاهر فریبنده آن؛ ـ روح پارسایی و رستگی از حب دنیا؛ ـ روح ساده‌زیستی و پرهیز شدید از تجمل‌گرایی و... . ۴.۲.۳ - بُعد سیاسی و فرهنگیدر قیام سیاسی ـ فرهنگی و در جریان محاکمه و رسواسازی عاملان گمراهی مردم، با خطبه‌ای در اوج فصاحت و بلاغت نیز آن‌چه بیش‌تر قابل اقتدا می‌باشد، روح و پیام این سیره رفتاری است: ـ ضرورت دفاع از حق؛ ـ اهمیت دفاع از حریم ولایت؛ ـ مقابله با توطئه‌های فرهنگی ـ سیاسی داخلی؛ ـ رسواسازی عاملان ضلالت و گمراهی؛ ـ شناساندن حقایق و معارف الهی و... . این روح جان‌فزا می‌تواند در جامعه در قالب‌ها و شکل‌های نوین دمیده شود. [۱۴]
مصباح یزدی، محمدتقی، جامی از زلال کوثر، ص۹۴ ـ ۹۲، قم، مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه)، ۱۳۸۵ش، ششم.
۵ - پانویس۶ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «فضایل حضرت زهرا». رده‌های این صفحه : مقالات پژوهه
|